DeFi (Merkeziyetsiz Finans), başta Ethereum ağı olmak üzere herkese açık blok zincirlerindeki finansal hizmetler için kullanılan genel bir terimdir. DeFi ile faiz kazanma, kredi kullanma, borç verme, türev takası ve varlık takası gibi bankaların desteklediği hizmetlerin çoğundan üstelik daha hızlı, evrak işleriyle uğraşmaksızın ve de aracısız bir şekilde faydalanabilirsiniz. Bu hizmet ise bize DApp aracılığı ile sunulur.
Herhangi merkezi bulunmayan, hiçbir kurum ya da kişiye bağlı olmadan çalışan yazılım çeşidine merkeziyetsiz uygulama yani DApp denir. Merkezi bulunmayan yazılımlar (decentralized applications), kimsenin kontrolünde bulunmadan kendi kendine işleyen sistemlerdir. Geliştirilme amaçları ise; üçüncü parti kişi ya da kurumların işlemler üzerindeki etkisini azaltmak ve kullanıcı ile sağlayıcı arasında bir çeşit köprü kurmaktır.
Dolandırıcılar DeFi Uygulamalarını Neden Sever
- Kripto varlıklarınız çalındığında işlemi tersine çevirebilecek, araştırabilecek veya bir çözüm sunabilecek merkezi bir otorite yoktur. Yani kurumsal veya yasal olarak başvurabileceğiniz bir merci yoktur.
- Anonimdir. Kripto varlıklarınızı kimin çaldığını belirlemenin bir yolu yoktur. Blok zincirindeki işlemleri cüzdanlar aracılığıyla takip edebilirsiniz ama hepsi bu kadar.
- İşlemler kalıcıdır ve geri dönüşü yoktur. Geleneksel bankacılıktaki gibi şifre değiştirmek, hesap kapatmak ile kurtulmak mümkün değildir.
- Bu platformlarda KYC gerektirmeden çok sayıda finansal işlem geçekleştirebilirsiniz. Dolayısıyla anonim olarak geniş bir hareket alanı sunar.
- DApp ağlarının gücü kullanıcılarının sayısından geldiği için, düşük kullanıcı sayısına sahip olan projeler daha güvensiz kabul edilir. Ağa bağlı kullanıcı sayısı ne kadar çok olursa, ağın güvenliği de o kadar yüksek olacaktır.
Kendinizi Korumanın 5 Yolu
Dolandırıcılık, hem devletlerin hem de düzenleyici ve denetleyici kurumların gözetimi altındaki geleneksel finansta bile oldukça yaygındır. Ancak DeFi alanında bu çok daha barizdir. Rug-pull, honeypot, dusting, phishing gibi çeşitli adlarla anılan dolandırıcılık yöntemlerini anlatarak sizi teknik detaylara boğmak istemiyoruz. Biz sadece kripto dünyasında yeniyseniz her köşede pusuya yatmış dolandırıcılardan korunmanın 5 etkili yolunu veriyoruz:
Email İle Gelen Bağlantılara Tıklamayın
DApp yerine web üzerinden işlem yapacaksanız e-postanın geldiğini iddia ettiği siteyi ziyaret etmek için tarayıcınızı kullanın. URL’yi iki kez kontrol edin. Kendinize bu e-postanın anlamlı olup olmadığını sorun. Gerçekten kripto hesaplarınızdan birinde oturum açmayı ve kendinizi kilitlemeyi denediniz mi? Yoksa şifrenizi sıfırlamanızı isteyen bu e-posta bir anda mı geldi? İşlemin sizin tarafınızdan mı başlatıldığı önemli bir gösterge.
Ekstra Güvenlik Ayarlarını Açın
Biliyorum sürenizden çalıyor ama cüzdanınız veya değişim platformunuz ek güvenlik özelliklerine izin veriyorsabu özellikleri etkinleştirin. Örneğin; 2 adımlı doğrulamayı etkinleştirebilirsiniz. Telefonunuzda uygulamalar aracılığıyla işlem yapıyorsanız, uygulamayı açmak için parmak izinizi veya retina taramasını etkinleştirin. Email adresinize şifre almak ya da Authcode ise diğer güvenlik çözümleri olabilir.
Her Zaman Şüpheci Olun
Sosyal medyada karşınıza çıkan herkesin sizi kandırmaya çalıştığını varsayın. DM’lere, yorum bölümlerine veya tartışma forumlarına girerken bu gözle bakın. Kimlik bilgilerinizi, şifrelerinizi kurumsal firmalar dahil hiç kimse sizden istemez. Dolayısıyla kimse ile paylaşmayın. Zor biliyoruz ama tüm kripto hesaplarınız için ayrı e-postalar ve güçlü şifreler oluşturun. Günlük kişisel e-postanızı asla kripto işi için kullanmayın.
URL Kısmını 2 Kere Kontrol Edin
Kripto ile çevrimiçi mal veya hizmet satın alırsanız, bilgilerinizi çalmak için tasarlanmış sahte bir sayfa değil, meşru bir işletmeyi koruduğunuzdan emin olmak için web adresini iki kez kontrol edin. Şirket adının doğru yazıldığından emin olun. Dolandırıcılar, harfleri “l” yerine “1” gibi harflere benzeyen sayılarla değiştirmeyi sever. Web adresinin “https://” içinde “s” veya eğik çizginin eksik olmadığını doğrulayın. Uygulama indirirken ise; uygulama marketlerinde resmi hesaplardan uygulama indirin ayrıca 3. parti yazılım kullanmayın çünkü içinde açık (bug) olma ihtimali her zaman vardır.
Saygın Platformlarda İşlem Yapın
DeFi alanında hizmet sunan çok sayıda saygın ağ mevcut. Örneğin Binance tarafından desteklenen PancakeSwap veya SushiSwap, Uniswap veya 1 Inch exchange gibi iyi bilinen DEX platformlarında işlem yapabilirsiniz. Bu platformlar DEX platformları olsa da yerleşik ticaret platformlarıdır ve genellikle kripto topluluğunca güvenilir olarak kabul edilirler. Saygın platform içerdeki işlem hacmi, kullanıcı sayısı, arkasındaki kurumsal yapı ve onu destekleyenlerin kim olduğuna göre belirlenebilir.
Özetle
Bu konuda daha önce Binance Academy tarafından yazılmış güzel bir makale var. Daha detaylı bilgi için Merkeziyetsiz Finansta (DeFi) Dolandırıcılıklar Nasıl Tespit Edilir? başlıklı bu yazıyı da göz atabilirsiniz. Herhangi bir alanda yeniyseniz ve işlem yapacaksanız genel basit bir kural vardır. Önce geliştiricilerin kim olduğunu, projeyi kimin finanse ettiğini ve kullanım durumunun mantıklı olup olmadığına karar verin. Hiç kuşkusuz kripto para alanında işlem yapmak isteyen biriyseniz aklınıza ilk gelecek kripto para borsası Binance olacaktır.
Binance %20 + %25 Komisyon İndirimli Üyelik
(Bitcoin Okulu ziyaretçilerine özel %20 Komisyon İndirimi + %25 BNB İndirimi)
Son Güncelleme: 31 Ocak 2022 tarihinde Merve Alis tarafından yapılmıştır.